Słomiany zapał - wróg publiczny nr 1

Wpis miał pojawić się w zeszłym tygodniu, jednak wydarzyła się rzecz przedziwna: miałam pisać o słomianym zapale i skubaniec mnie dopadł! Czym jest ten wróg publiczny nr 1? Nieformalnie można go przedstawić jako spektakularny entuzjazm przed podjęciem nowego działania, który wypala się tuż przed lub tuż po podjęciu pierwszych kroków w celu zrealizowania owego działania. Spada motywacja i zainteresowanie sprawą, pojawia się milion wymówek, wątpliwości i czysta, nieokiełznana niechęć. Często też wynajdujemy sobie nowe, równie ekscytujące działanie, które należy podjąć od razu. Jak się zapewne domyślacie, entuzjazm nowym zadaniem też się wypala i zaczyna się błędne koło.

Jak przerwać błędne koło i zacząć doprowadzać zadania do końca? Przede wszystkim warto odpowiedzieć sobie na pytanie: czego (do cholery!) ja w życiu chcę? Proste? Niekoniecznie. Często zwracam uwagę na to kluczowe pytanie, ponieważ sama mam problem z odpowiedzią na nie. W 7 nawykach skutecznego działania Covey stawia na ustalenie swoich celów i priorytetów już w drugim nawyku: „Zaczynaj z wizją końca!” Łatwo powiedzieć, gorzej zrobić. Bo od czego by tu zacząć? Znane ćwiczenie z wyżej wymienionej książki podpowiada: pomyśl, co chciałbyś usłyszeć na swój temat na swoim pogrzebie (ew. wersja light: na swoich 80. urodzinach)? Teraz chwila dla Ciebie. Wyobraź to sobie ze wszystkimi szczegółami: kto przemawia?, co mówi?, za co Cię chwali a co uważa za wady?, jakie uczucia po sobie pozostawiasz? (jakimi uczuciami Cię darzą?), możesz nawet wyobrazić sobie jakie kwiaty stoją w pomieszczeniu (jakiego smaku jest Twój urodzinowy tort). Zrobione? To idziemy dalej!

Jak to, co zamierzasz zrobić wiąże się z Twoją wizją? Całe nasze życie, praktycznie każde działanie ma wpływ na realność naszej wizji. Np. czy podjęcie działalności w wolontariacie łączy się z tym, co chciałbyś osiągnąć w życiu? Czy te studia prowadzą mnie do celu? Czy nowy projekt w pracy jest kolejnym krokiem na drodze do wymarzonej przemowy? To jak będziemy żyć w dużym stopniu zależy od nas. Oczywiście, nie pozbędziemy się całej przypadkowości, z którą też przyjdzie nam się zmierzyć, ale możemy ograniczyć jej wpływ. Uprawianie sportu i dbałość o rozwój funkcji poznawczych mózgu pozwoli na dłużej zachować zdrowie ciała i umysłu. Możemy ograniczyć wpływ braku doświadczenia zawodowego po studiach, podejmując działalność w kołach naukowych i organizacjach studenckich. Odkładane systematycznie pieniądze dadzą niejako spadochron, na wypadek nagłego zwolnienia. Nie możemy zabezpieczyć się przed śmiercią, ale możemy przeżyć życie tak, aby niczego nie żałować. Warto po prostu wybierać działania tak, aby prowadziły nas do naszej wizji końca.

Są jeszcze dwie kwestie: motywacja oraz podejście do danego zadania. W sumie wiążą się ze sobą. Jak zazwyczaj myślisz o działaniu? „Muszę coś zrobić” Musisz? Serio? Np. muszę zapłacić rachunek za prąd. Jakie będą konsekwencje nie zrobienia tego? Nie będę mieć prądu. Chcę mieć prąd? Wcale nie jest powiedziane, że ludzie potrzebują prądu do życia. Jakoś dawali sobie bez niego radę przez wiele wieków. A skoro chcesz mieć prąd, to chcesz zapłacić rachunek. Przykład nieco groteskowy, ale prawdziwy. Można przełożyć go na zadania związane z celami. Muszę poćwiczyć. Musisz czy chcesz? Muszę przeczytać książkę na studia. Musisz czy chcesz? „Musisz posprzątać w pokoju” – ulubiony tekst mojej mamy. Z nieukrywaną przyjemnością odpowiadam: „Nic nie muszę, mogę co najwyżej chcieć”. I, tu spory ukłon w stronę mojej mamy, dzięki temu nauczyła mnie proaktywności. Za każdym razem, gdy słyszę „musisz”, wiem, że tak naprawdę nic nie muszę. A zupełnie inaczej podchodzi się do zadań, gdy ma się świadomość, że chce się to zrobić.

Motywacja to ulotny stan, o którym krąży wiele legend. Nie ma czegoś takiego jak permanentny stan motywacji, jeżeli się go nie wspomaga świadomymi zabiegami. Przy każdym działaniu warto zastosować metodę rozwiązywania problemów 5W (5x Why?). Oto przykład: 1) Dlaczego chcę poćwiczyć? – Bo się lepiej wtedy czuję. – 2) Dlaczego lepiej się wtedy czuję? – Bo mam wrażenie, że zrobiłam dla siebie coś dobrego. – 3) Dlaczego chcę robić dla siebie coś dobrego? – Bo chcę się czuć wartościowa. – 4) Dlaczego chcę się czuć wartościowa? – Żeby inni ludzie również traktowali mnie dobrze. – 5) Dlaczego chcę, żeby inni ludzie traktowali mnie dobrze? – Bo pragnę szacunku. Pytając siebie: Dlaczego?, możemy odnaleźć swoje głęboko ukryte, podstawowe pragnienia, które dadzą nam nową dawkę motywacji.

No i kwestia priorytetów. „Jeżeli masz więcej niż 3 priorytety działania, to znaczy, że nie masz żadnego” – Jim Collins. Często się na tym łapię i rewiduję co-nieco w życiu. Lubię, gdy się dużo dzieje, ale może warto czasem przystopować i najnormalniej w świecie poleniuchować. Dobrze również oddzielić obowiązki, zainteresowania, hobby i pasję, jako różne „stopnie wtajemniczenia”. Olsztyński psycholog Jacek Doliński powiedział mi kiedyś, że zainteresowania można zmieniać, nie ma sensu pozostawać im wiernym. Rzucać i przebierać w możliwościach. Hobby to trochę głębsze poznanie dziedziny, poświęcenie jej czasu. A pasja? To, coś od czego nie odwiodą Cię żadne wymówki, bo będzie tak zakorzenione w Twoim sercu i umyśle. A teraz: do którego z kręgu wtajemniczenia należy Twoje zadanie?